Χάρρυ Κλύν: "Φοβάμαι μη συνηθίσουμε τον θάνατο"

«Από εκείνα τα μάτια του, τα γεμάτα εξυπνάδα και πονηριά, από εκείνη την πιπεριά, τη μύτη του, βγαίνει δριμιά η μυρουδιά της κωμωδίας, μιας κωμωδίας ρωμαλέας, που μπορεί να παράγει ταυτόχρονα τον άγριο καγχασμό και την ιερή αγανάκτηση, τη συγκίνηση και τον θυμό, τη συμπόνια μαζί με το λυτρωτικό ασυγκράτητο γέλιο, υλικά πολύτιμα που μας έρχονται από παλιούς αιώνες, από τα διπλόκαρα με τρυγητάδες, από τα πατητήρια του σταφυλιού, από τ' αλώνια του ψωμιού και τη μεγάλη Δημοκρατία. Γι’ αυτό τον λόγο φεύγουμε από τον Χάρρυ Κλυνν ανακουφισμένοι. Αισθανόμαστε ότι λίγο ξεπλυθήκαμε, ότι λίγη λάσπη έχει φύγει από πάνω μας».

Αυτό έγραψε ο Κώστας Καζάκος όταν είδε την παράσταση του Χάρρυ Κλυνν «Και όποιον πάρει ο Χάρης». Ο «Γελωτοποιός της Ρωμιοσύνης» επιστρέφει με γλώσσα που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει... Ο Χάρρυ Κλυνν μιλάει στην «Espresso» με την ίδια γλώσσα σπάζοντας τις βιτρίνες της υποκρισίας, ξεγυμνώνοντας τους «αυτοχρισμένους αυτοκράτορες της εξουσίας και του κατεστημένου!»

Το χιούμορ του έχει μέσα στη συνταγή του πολλή απελπισία, το άρωμα της ειρωνείας, πολύ σαρκασμό (και αυτοσαρκασμό) και μια μεγάλη δόση δαιμονικής τρέλας, ουτοπικής αυθαιρεσίας και αναρχικής ευφορίας. Ποιους, άραγε, θα πάρει στο στόμα του ο Χάρρυ Κλυνν, σύμφωνα με την παράστασή του «Και όποιον πάρει ο Χάρης» που έσπασε ταμεία στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» που θα παιχθεί και άλλου προσεχώς και θα ταξιδέψει και στην Ευρώπη;

«Η εποχή που περνάμε τώρα είναι τέτοια, που δεν ξέρεις ποιον να μην πρωτοπάρεις, ποιον να αφήσεις εκτός. Φτάσαμε σε ένα σημείο και σε μια κατάσταση που σε όλους αναλογεί ένα μερίδιο ευθύνης. Μηδενός εξαιρουμένου, και του λαού ακόμη, που και αυτός έχει ένα τεράστιο μερίδιο ευθύνης, αλλά κυρίωως το μερίδιο ευθύνης ανήκει στους πολιτικούς, οι οποίοι με κινήσεις και πολιτικές αχαρακτήριστες, οι οποίες μπορεί να υποκρύπτουν και δόλο ακόμη -και αυτά μπορούμε να βάλουμε στο μυαλό μας- φέρουν ακέραια την ευθύνη. Κύρια ευθύνη βέβαια έχουν οι άνθρωποι που πρωτοστάτησαν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απαλλάσσουμε των ευθυνών τους όλους εκείνους που προϋπήρξαν από το 1974 κι εντεύθεν. Ουσιαστικά το κακό άρχισε από το 1983, όπως είχα πει σε κάποια παράστασή μου στη “Διαγώνιο”: “Από τώρα αρχίζει ένα μεγάλο κακό”, και να τώρα με τις πολιτικές που εκ των πραγμάτων είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν, θα βυθίσουν ακόμη περισσότερο τη χώρα στην κατάθλιψη και την οικονομική εξαθλίωση».

Ο Χάρρυ Κλυνν ρίχνει τα βέλη του προς όλες τις κατευθύνσεις. «Και από κει και πέρα είναι η συμμετοχή του κοινού», υπογραμμίζει ο ίδιος, «η οποία ρυθμίζει την ένταση της κριτικής. Και μέχρι τώρα μας έχει αποδείξει αυτή η παράσταση, όπου έχει δοθεί, ιδιαίτερα εδώ στη Θεσσαλονίκη, ότι ήταν περισσότερο οργισμένοι οι θεατές από εμάς τους ανθρώπους του θεάτρου που εξασκούμε αυτή την κριτική». Μια παράσταση όμως για τον κορυφαίο καλλιτέχνη δεν είναι απλώς μόνο να καταγγέλλει κάποια πράγματα που συνειδητοποιώντας τα οι θεατές μελαγχολούν, αλλά να 'χει μια χαραμάδα φωτός...

«Πίστευα και πιστεύω λοιπόν ότι πέρα των καταγγελιών και πέρα της κατάθεσης των προσωπικών μου απόψεων, έχουμε και έναν κόσμο, ο οποίος βυθισμένος στην κατάθλιψη, χωρίς την ευκαιρία να μπορεί να δει ένα φως στην άκρη του τούνελ, θέλει αυτές τις δύο ώρες να σκάσει λίγο το χειλάκι του και να πάρει μια ανάσα ελπίδας, αλλά πέραν τούτου, πιστεύω ότι το κοινό πρέπει να διασκεδάσει. Γι’ αυτό λοιπόν εγώ βρίσκω την άμαξα του γέλιου. Μέσα από το γέλιο περνάω ό,τι έχω να περάσω. Πέρα από τη σάτιρα έχουμε και το καλό τραγούδι. Χρειάζεται και μια πλύση αφτιών ο Ελληνας. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο έχω μαζί μου και τον Ηλία Κλωναρίδη με ένα ωραιότατο πρόγραμμα. Εχω την “Ορχήστρα των χρεοκοπημένων”, οι καλύτεροι μουσικοί που υπάρχουν εδώ στην πόλη της Θεσσαλονίκης, και τέσσερα παιδιά που παίζουν και τραγουδούν, ηθοποιούς και τραγουδιστές που πραγματικά δίνουν ένα “παρών” πολύ σημαντικό και πολύ ουσιαστικό, που αναβαθμίζει το θέαμα».

- Τι σας φοβίζει ως άνθρωπο αυτά τα πέτρινα χρόνια;Αναστατώνεσαι κάθε φορά που ακούς ότι συνάνθρωποί σου αυτοκτονούν, πέφτουν από ταράτσες. Φοβάμαι μη συνηθίσουμε τον θάνατο. Αυτό είναι το πρόβλημα. Βέβαια είναι τραγικό, δεν το συζητώ. Για να φτάσουν οι άνθρωποι σε αυτό το σημείο, καταλαβαίνεις... Οι αντιστάσεις του καθενός είναι διαφορετικές. Αλλες αντιστάσεις μπορεί να έχεις εσύ, άλλες μπορεί να έχω εγώ. Με άλλον τρόπο αντιμετωπίζει κάποιος ένα πρόβλημα και με διαφορετικό τρόπο ο άλλος. Τώρα φτάσαμε όμως στο σημείο να ακούμε αυτά τα τραγικά γεγονότα, που η απώλεια της ζωής του ανθρώπου είναι το σπουδαιότερο πράγμα που μπορεί να του συμβεί. Γι’ αυτό τον άνθρωπο που αυτοχειριάζεται υπάρχει μόνο το τέλος. Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι όταν εμείς συνηθίζουμε σε αυτή την έννοια, δεν πρέπει να συνηθίζουμε σε αυτή την έννοια, δεν πρέπει να ανεχτούμε να συμβαίνουν τέτοια γεγονότα!

Η συζήτηση μοιραία στρέφεται στην πολιτική και τους πολιτικούς. Αυτοί πάντα βρίσκονται στο «στόχαστρο» του Χάρη που συχνά γίνεται επιθετικός...

«Αν και αυτή η κυβέρνηση εξακολουθήσει την ίδια τακτική που είχαν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, νομίζω ότι ο κόσμος θα βγει στους δρόμους. Ανησυχώ πάρα-πάρα πολύ με τα 600.000 όπλα που κυκλοφορούν, από τα οποία 300.000 όπλα είναι στην Αθήνα. Ανησυχώ με όλα αυτά τα τεκταινόμενα με τις κλοπές που είδαμε, με τις επιθέσεις που έγιναν μέρα μεσημέρι σε σπίτια της Αθήνας. Καταλαβαίνετε ότι έχει χαθεί ο έλεγχος. Ενα κράτος το οποίο χρωστάει στους πάντες και τα πάντα, ένα κράτος που αντιδρά σπασμωδικά και κάποιοι πολιτικοί, οι οποίοι συνεχίζουν ακόμη να σκέφτονται την καρέκλα τους και που ακόμη έχουν να κάνουν με τα ρουσφέτια του περασμένου αιώνα. Νομίζω ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας και να αποδώσουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Ο Ελληνας φοβήθηκε και πρέπει να ξέρουν ότι οι άνθρωποι που φοβούνται δεν είναι ελεύθεροι. Ας το καταλάβουν πια! Ειδάλλως, ας αρχίσουν από τώρα να κλαίνε τα παιδιά τους...»

«Κάποια στιγμή ο Ελληνας θα υψώσει το ανάστημά του»

Πρωτοπόρος πάντα, ο Χάρρυ Κλυνν επιστρέφει στους τόπους και τις ατμόσφαιρες των μπουάτ της εποχής του '80-'90. «Δεν φεύγουμε από τη σκηνή, παραμένουμε συνέχεια επί σκηνής και παρεμβαίνω σατιρικά όποτε νομίζω ότι το καλεί η περίσταση, όποτε νομίζω ότι το κοινό το επιθυμεί». Μπορεί να ασκεί κριτική από το βήμα του θεάτρου και από το Διαδίκτυο, αλλά μέχρις εκεί. «Είναι πολύ εύκολη η καταγγελία, αλλά και από την άλλη μεριά, δεν είμαι αυτός που θα προτείνει τις λύσεις, γιατί με αυτό τον τρόπο αδικώ την έννοια του λαού και την έννοια της δημοκρατίας. Σκέψεις όμως μπορεί κανείς να κάνει και να αναρωτηθεί γιατί δεν έγινε τούτο και γιατί δεν έγινε εκείνο και φτάσαμε στο σημείο που φτάσαμε. Ταυτόχρονα, εκθέτω την προσωπική του άποψη και νομίζω ότι οι άνθρωποι που εκθέτουν την προσωπική τους άποψη είναι άνθρωποι υπεύθυνοι και εγώ πάντοτε ενήργησα ως υπεύθυνος πολίτης». Ενας υπεύθυνος πολίτης, ο οποίος μπορεί να κριτικάρει αλύπητα τους συμπολίτες του, αλλά δεν παύει να ελπίζει ότι κάποτε θα συνειδητοποιήσουν τι έχει συμβεί...

«Παρά το γεγονός ότι κάνω σκληρή κριτική, δεν είμαι από τους ανθρώπους που έχουν πέσει στο τέλμα της μοιρολατρίας, ούτε από εκείνους που λένε ότι δεν μπορεί να επέλθει κάτι καλό σε αυτό τον τόπο. Πιστεύω στις δυνατότητες του ελληνικού λαού και εύχομαι κάποια στιγμή να μπορέσει να ξεπεράσει τον φόβο και την ανασφάλεια την οποία του έχουν εμφυσήσει ως δεύτερη φύση. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτός ο λαός, που είναι πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος, όπως λέει και ο Σολωμός, θα κατορθώσει κάποια στιγμή να ξεφύγει από το πλέγμα του φόβου και της ανασφάλειας που του έχουν δημιουργήσει και θα υψώσει το ανάστημά του. Και τότε θα πούμε τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη. Πιστεύω ότι θα ’ρθει κάποια στιγμή αυτή η εποχή».

Ο Χάρρυ Κλυνν τα... σούρνει χρόνια στους κυβερνώντες, αλλά έχει παράπονο ότι το κοινό που συνέρρεε στις παραστάσεις του δεν έλαβε σοβαρά υπόψη τη σάτιρά του, απλώς γελούσε με όσα άκουγε και άφηνε αποφλοιωμένη την ουσία... «Εχω να παρατηρήσω ότι όλα αυτά τα χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά οι πιο πολλοί στάθηκαν περισσότερο στο γέλιο και δεν έδωσαν σημασία στην ουσία των πραγμάτων που ήθελα να τους πω. Ισως γιατί ήταν η εποχή των παχέων αγελάδων κατά την άποψή τους, την οποία σήμερα πληρώνουμε όχι εμείς, αλλά τα παιδιά μας».

ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΗΠΑ

Ο Χάρης θα βγει στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ για να πληροφορήσει τους Ευρωπαίους για όσα δεν γνωρίζουν για τους Ελληνες πολίτες... Με το δάχτυλο στη σκανδάλη «Και όποιον πάρει ο Χάρης» και εκτός των τειχών προκειμένου να κοινοποιήσει μέσω της σάτιρας όσα μας πονάνε... «Θα πάω Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία και ΗΠΑ για έξι-επτά εμφανίσεις. Συζητάμε τώρα, αλλά το πρόβλημα με μας είναι ότι θέλουμε να κρατήσουμε την τιμή χαμηλά και βάζουμε εισιτήριο 10 ευρώ. Δεν πρόκειται βέβαια να βγάλουμε χρήματα από αυτή την παράσταση. Είμαστε εξαιρετικά ικανοποιημένοι αν καλύψουμε τα έξοδά μας, γιατί ξεκινάμε τόσα πολλά άτομα από τη Θεσσαλονίκη, γι’ αυτό ακριβώς δεν θα κάνω τόσες πολλές παραστάσεις. Θα κάνω λίγες παραστάσεις και θα επικεντρωθώ περισσότερο στο εξωτερικό, στην Ευρώπη και την Αμερική. Νομίζω ότι εκεί πρέπει να ακούσουν κάποια πράγματα που τα βλέπουν και τα διαβάζουν, αλλά δεν τα ακούνε».

- Ποιο μήνυμα θα στείλετε στους Ευρωπαίους;Αυτό που πρέπει να περάσουμε έξω δεν είναι το πρόβλημα της Ελλάδας ή η ματαιοδοξία της Γερμανίας, αλλά το όραμα της Ευρώπης που δεν πρέπει να σβήσει. Και δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται οι εταίροι μεταξύ τους οδηγεί την Ευρώπη μοιραία σε διάλυση. Εγώ βέβαια πιστεύω ότι αν δεν γίνουν κάποιες κινήσεις -και αυτό βέβαια θα υπογραμμίσω στις παραστάσεις μου στο εξωτερικό- που θα έπρεπε να έχουν γίνει πολύ καιρό πριν, και το ευρώ θα καταρρεύσει από τη μια μεριά, αλλά και από την άλλη η Ευρώπη που ονειρευτήκαμε, η Ευρώπη του πολιτισμού, η Ευρώπη της αλληλεγγύης, των εργαζομένων, του πνεύματος, της ηθικής, νομίζω θα είναι ένα όνειρο απατηλό...
Ο Χάρρυ Κλυνν δεν προλαβαίνει να αναρτήσει ένα πολιτικό σχόλιο στο Facebook και παίρνει χιλιάδες like. Οι διαδικτυακοί φίλοι τον αποθεώνουν, ενώ τα σχόλιά του δημοσιεύονται και στον ξένο Τύπο...

«Είναι πολύ σημαντικό αυτό που συμβαίνει στο Facebook. Με ακολουθούν περίπου 80.000 άνθρωποι καθημερινά, πολλά μάλιστα από αυτά που γράφω μεταφράζονται. Εχω δώσει σε πολλές εφημερίδες συνεντεύξεις και μέσω του Skype έχω μιλήσει σε πολλά διαδικτυακά ξένα μέσα και σε πολλούς, οι οποίοι δεν ξέρω καν ποιοι είναι και τι είναι».

«ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΡΑΣ, Η ΠΟΙΗΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ LIFESTYLE»

- Συχνά σας ρωτούν «γιατί δεν προωθείτε την ποίησή σας;» Αλήθεια γιατί;Γιατί η ποίηση δεν είναι lifestyle. Οσο λιγότεροι ασχολούνται με αυτήν, τόσο πιο σημαντική και πιο ουσιαστική είναι. Φτάσαμε στο σημείο μάνατζερ να προωθούν ποιητές της δεκάρας, όπως τους ονομάζω εγώ. Ο χρόνος είναι που δικαιώνει την ποιητική αξία, τη ζωγραφική αξία. Οσοι ζούσαν την εποχή του Καρυωτάκη είναι υπεύθυνοι για τον θάνατο του μεγάλου αυτού ποιητή που δικαιώθηκε στη διαδρομή. Κάποιοι άλλοι όμως έμειναν άδοξοι, όπως λέει ο ίδιος, σε κάποιο ποίημά του...

- Φοβάστε τον θάνατο ή έχετε συμφιλιωθεί με την ιδέα του;Οχι... Γράφω κάπου: «Η ζωή είναι ένα μετέωρο τέχνασμα στη συμπαιγνία του σύμπαντος». Δεν είχα υπόψη μου βέβαια το μποζόνιο Χικς, το σωματίδιο του Θεού, το οποίο ανακάλυψαν σήμερα, αλλά πίστευα και πιστεύω ότι όλα είναι ένας κύκλος, όλα μέσα στη ζωή, και ο θάνατος. Και εμείς οι Πόντιοι λόγω ιδιοσυγκρασίας και λόγω ιδιαιτερότητας τρόπου τον οποίο ζήσαμε, ως κολεκτίβες πάνω στα βουνά του Πόντου, δεν είχαμε ούτε νόμους, ούτε συντάγματα, αλλά επιβιώσαμε, κρατήσαμε τα ήθη, τον πολιτισμό μας, τη γλώσσα μας, κυρίως τη διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Και έχουμε συμφιλιωθεί με τον θάνατο γιατί πιστεύουμε ότι είναι ένα κομμάτι ζωής. Και κάτι σημαντικό που μου έλεγε ο πατέρας μου: «Κανείς δεν ξέρει ότι πεθαίνει». Δεν υπάρχει κανείς που να δήλωσε τον θάνατό του στο ληξιαρχείο. Ο θάνατος ως έννοια μπορεί να επικεντρωθεί με την απώλεια των άλλων και όχι με την απώλεια τη δική μας. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο και εμείς λέμε «μνήμη είναι». Στην ουσία όλα είναι σκληρός δίσκος που καταγράφει εμπειρίες, γι’ αυτό πάμε κάθε χρόνο εκεί στα μνήματα, στα ταφεία όπως τα λέμε, και στήνουμε ένα τρικούβερτο γλέντι πάνω στα μνήματα των χαμένων ανθρώπων μας.

- Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι ο πολιτισμός θα μας σώσει;Αν ακολουθήσουμε τον πολιτισμό μας θα σωθούμε. Βλέπεις τους βουλευτές στα παράθυρα και είναι να τους λυπάσαι όλους. Βγαίνουν και μιλάνε με νούμερα, λες και τα νούμερα θα δώσουν αυτή την περίφημη ευημερία που όλοι ονειρευόμαστε ή την διέξοδό μας από την κρίση. Κάνουν λάθος. Ας προστρέξουν στον 4ο π.Χ. αιώνα να καταλάβουν ότι οικονομία και πολιτικός βάδιζαν χέρι-χέρι. Δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει πολιτισμός χωρίς να υπάρξει οικονομία και οικονομία χωρίς να υπάρξει πολιτισμός».