Μισέλ Πετρουτσιάνι: «Στην αναπηρία, αληθινή ελευθερία σημαίνει κακία»

Γεννήθηκε με «γυάλινα κόκαλα» και για να επιβιώσει έγινε τζαζίστας. Η ιστορία του αναδεικνύεται στο ντοκυμαντέρ του Μάικλ Ράντφορντ που θα επισκεφθεί την Αθήνα για την πανελλήνια πρεμιέρα της στο πλαίσιο του φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας Conn-x.

Το όνομα Μισέλ Πετρουτσιάνι ενδεχομένως να είναι γνωστό μόνο στους φανατικούς της τζαζ και της κλασικής μουσικής- και δη της πατρίδας του της Γαλλίας. Παιδί ημιεπαγγελματιών μουσικών, ο Μισέλ Πετρουτσιάνι γεννήθηκε με όλα τα κόκαλά του σπασμένα στις 28 Δεκεμβρίου του 1962 στην Οράνζ της Νότιας Γαλλίας. Το ύψος του δεν ξεπερνούσε το ενάμισι μέτρο. Επασχε από ατελή οστεογένεση (Οsteogenesis imperfecta), μια γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τα οστά που σπάζουν εύκολα, συχνά από ελάχιστη ή καμία προφανή αιτία. Τα αποκαλούν «γυάλινα κόκαλα». Σε όλη τη σύντομη ζωή του- πέθανε το 1999 σε ηλικία 36 ετών- ο Πετρουτσιάνι πονούσε. Για να ξεπεράσει την αδυναμία του έγινε μουσικός.

Προτού αναλάβει να γυρίσει το ντοκυμαντέρ «Μichel Ρetrucciani» που θα παιχτεί στο πλαίσιο του φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας τον Σεπτέμβριο, ο βρετανός σκηνοθέτης Μάικλ Ράντφορντ – ο οποίος τη δεκαετία του 1990 είχε υπογράψει την παγκόσμια επιτυχία «Ο ταχυδρόμος» – δεν είχε ιδέα για τον Μισέλ Πετρουτσιάνι. «Δεν ήξερα καν το όνομά του » μας είπε ο Ράντφορντ στο Φεστιβάλ των Καννών όπου ο «Μichel Ρetrucciani» έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του.

«Στη Βρετανία οι δίσκοι του Μισέλ Πετρουτσιάνι δύσκολα μπορούσαν να βρεθούν,ενώ πριν από μερικά χρόνια κανείς δεν έδινε σημασία στη μουσική του». Λάτρης της τζαζ και μουσικός ο ίδιος ( «κακός σαξοφωνίστας» λέει για τον εαυτό του), ο Ράντφορντ δεν είναι ο μόνος που δεν γνώριζε τον Πετρουτσιάνι. Ρωτώντας κόσμο που ασχολείται με την τζαζ, το όνομα του ιδιοφυούς, όπως αποδείχθηκε, νάνου, δεν φαίνεται να φέρνει μνήμες στην επιφάνεια, παρ΄ ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο Πετρουτσιάνι είχε δώσει συναυλία στην Ελλάδα, με μεγάλη μάλιστα επιτυχία. Επομένως για ποιον λόγο ένα ντοκυμαντέρ για τον Μισέλ Πετρουτσιάνι θα μπορούσε να κάνει «κλικ» στο κοινό;

«Πέρα από το ότι ήταν ένας ιδιο φυής μουσικός καιπέρα από το ότι ήταν ανάπηρος, νομίζω ότι το γεγονός πως δεν παραδέχθηκε ποτέ την αναπηρία του λέει πολλά και προκαλεί το ενδιαφέρον» μας είπε ο Ράντφορντ στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών. «Ο Πετρουτσιάνι θεωρούσε ότι ζούσε μια φυσιολογική, για εκείνον,ζωή». Και φυσιολογική ζωή για τον Μισέλ Πετρουτσιάνι ήταν «όχι μόνο να βρει γυναίκα,αλλά καθ΄ ότι Μεσόγειοςαμέσως να την απατήσει» λέει χαμογελώντας ο Ράντφορντ, πατέρας ο ίδιος πέντε παιδιών. «Αν μου δινόταν η ευκαιρία να τον ρωτήσω κάτι, αυτό θα ήταν, πρώτον, “πώς νιώθεις στ’ αλήθεια μέσα σου;” και,κυρίως, “ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σου με τις γυναίκες;”» συμπληρώνει και προσθέτει την προσωπική του εκτίμηση ως απάντηση: «Αγαπούσε πραγματικά τις γυναίκες».

Ποιος είναι φυσιολογικός;

«Τι είναι όμως τελικά φυσιολογικό;» δείχνει να αναρωτιέται η ταινία. Ποιος ορίζει το φυσιολογικό; «Ολοι έχουμε προβλήματα » λέει ο Ράντφορντ. «Στους αναπήρους είναι απλώς περισσότερο ορατά. Για τον Πετρουτσιάνι η ζωή δεν ήταν ένα πρόβλημα.Γι΄ αυτό και η ιστορία του είναι ένα μάθημα ζωής για όλους μας: κάνε το καλύτερο που μπορείς να κάνεις με τα υλικά που έχεις και χωρίς να σε νοιάζει τίποτε άλλο. Ποτέ μην παραιτείσαι,ποτέ μην παραπονιέσαι».

Ο Ράντφορντ πέταξε το σενάριο του «Μichel Ρetrucciani» αμέσως όταν το έγραψε. «Οταν γυρίζεις ένα ντοκυμαντέρ η αλήθεια,θέλεις- δεν θέλεις,θα βγει και όχι πάντα με τον τρόπο που νομίζεις». Και η αλήθεια για τον Μισέλ Πετρουτσιάνι ήταν παράξενη. Από τη μία πλευρά υπήρξε ένας δοτικός άνθρωπος, μια γενναιόδωρη φύση που έδειχνε πραγματικό ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους του. Την ίδια ώρα όμως «μπορούσε να γίνει ένας μπάσταρδος» συνεχίζει ο Ράντφορντ. Μπορούσε να ακυρώσει τη γενναιοδωρία του και να την αντικαταστήσει με μια πολύ δυσάρεστη πλευρά του εαυτού του.

Μιλώντας με τον επίσης νάνο, 20χρονο γιο του Πετρουτσιάνι, τον Αλεξάντρ Πετρουτσιάνι που βρέθηκε και αυτός στο φεστιβάλ για την προώθηση της ταινίας, ο Ράντφορντ αντιλήφθηκε ότι «η αληθινή ελευθερία για κάθε ανάπηρο είναι να είναι κακός. Δυσάρεστος. Διότι, ενώ προσπαθείς όλη την ώρα να δείξεις στους άλλους ότι είσαι εντάξει με τον εαυτό σου, ότι όλα είναι καλά, αυτό που πραγματικά θες να τους πεις είναι “άντε στον Διάολο”. Αλλά ποτέ δεν μπορείς να το πεις. Ισως αυτό να τον έκανε να νιώθει φυσιολογικός».

«Οταν βρίσκεσαι στην κατάστασή μας δεν μπορείς να είσαι πάντα χαρούμενος με τον εαυτό σου,αλλά πρέπει πάντα να δείχνεις χαρούμενος προς τους άλλους» είπε ο Αλεξάντρ Πετρουτσιάνι. «Ορισμένες φορές αυτό δεν γίνεται.Είσαι περιστοιχισμένος από ανθρώπους που δεν γουστάρεις και απλώς πρέπει τους το πεις».

Σύμφωνα με την έρευνα του σκηνοθέτη, πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από την ασθένεια του Πετρουτσιάνι είναι εξαιρετικά ισχυρές προσωπικότητες. «Λες και κατά κάποιον τρόπο το σώμα αυτο-αποζημιώνεται για την οδύνη του- και είναι τρομερή οδύνη, ίσως μια από τις χειρότερες που μπορεί να φανταστεί κανείς». Ο Πετρουτσιάνι υπήρξε ένας ήρωας των αναπήρων, αλλά ο ίδιος έδινε την εντύπωση ότι είχε ξεχάσει την πάθησή του. «Και το έλεγε. “Κοιτάξτε με! Είμαι μια χαρά!”. Την ίδια ώρα όμως θα έδινε τα πάντα για να μπορέσει να περπατήσει σε μια παραλία με μια κοπέλα».

Το χάρισμα του Πετρουτσιάνι βέβαια ήταν η μουσική του και αυτό του έδινε το προβάδισμα σε σχέση με τους ανθρώπους που δεν ήταν μεν ανάπηροι αλλά ούτε και προικισμένοι. Εγινε ένας καταπληκτικός πιανίστας και όλος ο συναισθηματικός κόσμος του έβγαινε στη μουσική του και από εκεί, κατά μια έννοια, βγαίνει η μοναδική προσωπικότητά του. «Κάποιος τον απεκάλεσε “ξωτικό” που κατέβηκε για λίγο στη Γη για να γράψει τη μουσική του και στη συνέχεια εξαφανίστηκε » είπε ο σκηνοθέτης. «Αυτό τα λέει όλα».

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Σύμφωνα με την ταινία αλλά και τον Μάικλ Ράντφορντ, οι σχέσεις του Μισέλ Πετρουτσιάνι με τον πατέρα του δεν ήταν καθόλου καλές.Ο πατέρας του Μισέλ αισθανόταν άσχημα που ο γιος του ήταν ανάπηρος και αργότερα τον ζήλευε αφού ως μουσικός έγινε διάσημος, κάτι που δεν είχε γίνει ποτέ ο ίδιος. «Το μόνο καλό με τον πατέρα του ήταν ότι τον δίδαξε μουσική υπό αυστηρότατες συνθήκες» είπε ο Ράντφορντ. Στη συνέχεια και ως τα 18 του ο Μισέλ Πετρουτσιάνι έγινε η «βιτρίνα»,ή καλύτερα ο «κράχτης» των γονέων του στα φθηνά κλαμπ όπου έπαιζαν μουσική. Τους άφησε για πάντα όταν ενηλικιώθηκε.

Από την πλευρά του ο Αλεξάντρ Πετρουτσιάνι, που είναι κάτοχος των δικαιωμάτων της μουσικής του Μισέλ Πετρουτσιάνι, δεν δέχθηκε να μιλήσει για τον παππού του αποκαλώντας τη σχέση τους «εξαιρετικά πολύπλοκη». Ο Ράντφορντ προσπάθησε να πάρει συνέντευξη από τον πατέρα του Πετρουτσιάνι αλλά δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις 100.000 ευρώ που ζήτησε ο δεύτερος για να μιλήσει.

ΠΟΤΕ & ΠΟΥ

Η ταινία «Μichel Ρetrucciani» θα προβληθεί στο πλαίσιο του φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας Conn-x (14-25 Σεπτεμβρίου)

 tovima